Заведующий сектором закупочной деятельности Госэкспертизы РТ Амина Пирякова разъясняет отличие договора от контракта, заключенного согласно Федерального закона от 05.04.2013 № 44-ФЗ «О контрактной системе в сфере закупок товаров, работ, услуг для обеспечения государственных и муниципальных нужд» (Закон № 44-ФЗ, Закон о контрактной системе).
Понятие договора в современное законодательство пришло из римского права, где договор (contractus) — соглашение двух или более лиц, в котором одно или несколько лиц обязуются перед другим лицом или перед несколькими лицами дать что-либо, сделать что-либо или не делать чего-либо, т. е. такое соглашение, с которым связываются юридические последствия. И если в практике зарубежных стран договор и контракт, имеют одинаковое значение, то в российском законодательстве понятие «контракт» наделяется особыми условиями и считается самостоятельным термином.
Основой законодательного регулирования закупок в сфере государственных нужд является Гражданский кодекс РФ (ГК РФ) и Закон о контрактной системе.
Согласно ст. 420 ГК РФ, договором признается соглашение двух или нескольких лиц об установлении, изменении или прекращении гражданских прав и обязанностей.
В соответствие со ст. 526 ГК РФ, по государственному или муниципальному контракту на поставку товаров для государственных или муниципальных нужд (далее - государственный или муниципальный контракт) поставщик (исполнитель) обязуется передать товары государственному или муниципальному заказчику либо по его указанию иному лицу, а государственный или муниципальный заказчик обязуется обеспечить оплату поставленных товаров.
Понятие «контракт» без особого субъектного состава, когда государственное или муниципальное учреждение выступает на стороне Заказчика, вводится Законом № 44-ФЗ.
В соответствие с определением Конституционного Суда РФ от 05.10.2000 № 199-О, нормы Закона № 44-ФЗ являются специальными и имеют приоритет над общими.
В соответствие с п. 8.1 Закона № 44-ФЗ, контракт - государственный или муниципальный контракт либо гражданско-правовой договор, предметом которого являются поставка товара, выполнение работы, оказание услуги (в том числе приобретение недвижимого имущества или аренда имущества) и который заключен бюджетным учреждением, государственным или муниципальным унитарным предприятием либо иным юридическим лицом в соответствии с ч. 1, 2.1, 4, 4.1, 4.3 и 5 ст. 15 Закона о контрактной системе.
Таким образом, термин «контракт» является тождественным к термину «договор», но используется в определенных правоотношениях, и должен отвечать требованиям, указанным Законом № 44-ФЗ.
Согласно ст. 34 Закона № 44-ФЗ, контракт заключается на условиях, предусмотренных извещением об осуществлении закупки или приглашением, документацией о закупке, заявкой участника закупки, с которым заключается контракт, за исключением случаев, в которых в соответствии с настоящим Законом извещение об осуществлении закупки или приглашение, документация о закупке, заявка не предусмотрены.
И если контракты, заключенные по результатам конкретных процедур, изначально имеют существенные различия с договорами, то в отличие от гражданско-правовых договоров, контракт, который заключается согласно п. 4 ч. 1 ст. 93 Закона № 44-ФЗ, должен включать определенные условия, а именно
- Предмет контракта. Круг отношений, которые могут быть предметом контракта, ограничен ч. 1 ст. 1 Закона № 44-ФЗ: поставка товара, выполнение работы, оказание услуги, приобретение недвижимого имущества или аренда;
- Цена контракта. Является твердой и определяется на весь срок исполнения контракта (ч. 2 ст. 34 Закона № 44-ФЗ);
- Ответственность заказчика и поставщика (подрядчика, исполнителя) за неисполнение или ненадлежащее исполнение обязательств, предусмотренных контрактом (ч. 4 ст. 34 Закона № 44-ФЗ);
- Порядок и сроки оплаты товара, работы или услуги. При этом условия по оплате должны быть сформулированы конкретно. Так, в Решении Федеральной антимонопольной службы по контролю в сфере государственного оборонного заказа от 27.04.2015 № КГОЗ–453/15 по результатам рассмотрения жалобы о нарушении законодательства РФ о контрактной системе в сфере закупок подчеркивается, что формулировка «Заказчик вправе произвести авансовый платеж в размере до 30% от стоимости настоящего государственного контракта» является ненадлежащей формулировкой, следовательно, в проекте контракта не установлено условие о порядке и сроках оплаты работы, а именно не указан точный (конкретный) размер аванса и условия его выплаты;
- Обязательное условие о сроках возврата заказчиком поставщику (подрядчику, исполнителю) денежных средств, внесенных в качестве обеспечения исполнения контракта.
Кроме того, в обязательном порядке в контракт включается идентификационный код закупки. В письме Минэкономразвития России от 10.03.2016 № Д28и-623 отмечается, что согласно положениям ст. 23 Закона № 44-ФЗ идентификационный код закупки указывается в плане закупок, плане-графике, извещении об осуществлении закупки, приглашении принять участие в определении поставщика (подрядчика, исполнителя), осуществляемом закрытым способом, документации о закупке, в контракте, а также в иных документах, предусмотренных указанным законом, и обеспечивает взаимосвязь таких документов. При этом идентификационный код закупки не относится к условиям контракта.
На основании вышеизложенного можно сделать вывод, что наименование документа «договором» или «контрактом» не имеет юридического значения для Закона о контрактной системе, нормы ГК РФ, которые применяются к договорам, применяются и к контрактам, если иное не предусмотрено нормами Закона № 44-ФЗ.
ТР Дәүләт экспертизасы сатып алу эшчәнлеге секторы мөдире Әмина Пирякова «Дәүләт һәм муниципаль ихтыяҗларны тәэмин итү өчен товарлар, эшләр, хезмәт күрсәтүләр сатып алу өлкәсендә контракт системасы турында» №44 Федераль закон нигезендә төзелгән контракттан аермасын аңлата.
Хәзерге заман законнарына килешү төшенчәсе Рим хокукыннан килгән, монда килешү (contractus) - ике яки күп кеше килешүе, анда бер яки берничә кеше башка кеше алдында яки берничә кеше алдында нәрсә бирергә, нәрсә эшләмәүгә, ягъни юридик нәтиҗәләр бәйләнә булган килешүгә. Чит илләр практикасында килешү һәм контракт бер үк әһәмияткә ия булса, Россия законнарында «контракт» төшенчәсе аерым шартлар бирелә һәм мөстәкыйль термин дип санала.
Дәүләт ихтыяҗлары өлкәсендә сатып алуларны законнар тарафыннан җайга салу нигезе булып РФ Гражданнар кодексы һәм Контракт системасы турында закон тора.
РФ Гражданнар кодексы 420 статьясы буенча, ике яки берничә затның гражданлык хокукларын һәм бурычларын билгеләү, үзгәртү яки туктату турында килешүе килешү дип таныла.
РФ Гражданнар кодексы 526 статьясына туры килеп, дәүләт яки муниципаль ихтыяҗлар өчен товарлар тәэмин итүгә дәүләт яки муниципаль контракт буенча (алга таба - дәүләт яки муниципаль контракт) тәэмин итүче (башкаручы) товарларны дәүләт яки муниципаль заказчыга яки аның күрсәтмәсе буенча башка затка тапшыруга бурычлана.
«Контракт» төшенчәсе аерым субъектлы составсыз, дәүләт яки муниципаль учреждениесе Заказчы ягында булганда, № 44-ФЗ Закон белән кертелә.
РФ Конституция Мәхкәмәсенең №199-О от 05.10.2000 билгеләмәсенә туры килә, №44 Законның нормалары махсус булып тора һәм гомумдәшләрдән өстенлеккә ия.
№ 44-ФЗ Законның 8.1 статьясына туры килә, контракт - дәүләт яки муниципаль контракт яки гражданлык-хокукый килешү (шул исәптән күчмәүче мөлкәт сатып алу яки милек аренда) һәм аны бюджет учреждениесе, дәүләт яки муниципаль унитар предприятиесе яки башка юридик шәхес Контракт системасы турында законның 15 статьясындагы 1, 2.1, 4, 4.1, 4.3 һәм 5 статьялары нигезендә төзегән.
Шулай итеп, «контракт» термины «килешү» терминына тәңгәл булып тора, ләкин билгеле бер хокук мөнәсәбәтләрендә кулланыла һәм ул № 44-ФЗ законда күрсәтелгән таләпләргә җавап бирергә тиеш.
№ 44-ФЗ Законның 34 статьясына караганда, контракт сатып алуны гамәлгә ашыру турында белешмә яки чакыру, сатып алу турында документация, катнашучылар гаризасы белән каралган шартларда төзелә.
Әгәр конкрет процедуралар нәтиҗәләре буенча төзелгән контрактлар башта килешүләр белән әһәмиятле аермаларга ия булса, анда гражданлык-хокукый килешүләрдән аермалы буларак, 44-ФЗ номерлы Законның 93 статьясындагы 4 статьясындагы 1 пунктнын контрактка билгеле шартлар кертелергә тиеш.
- Контракт предметы. Контракт предметы булырга мөмкин мөнәсәбәтләр даими № 44-ФЗ Законның 1 статьясындагы 1 өлеше белән чикләнә: товар китерү, эшне башкару, хезмәт күрсәтү, күчмә милек сатып алу яки аренда;
- Контракт бәясе. Каты булып тора һәм контракт үтәлешенең бөтен срогына билгеләнә (44-ФЗ номерлы Законның 34 статьясындагы 2 өлеше);
- Контрактта каралган бурычларны үтәмәүче һәм тәэмин итүче (подрядчы, башкаручы) җаваплылыгы (44-ФЗ номерлы Законның 34 статьясындагы 4 б.);
- Товарга, эшкә яки хезмәткә түләү тәртибе һәм вакытлары. Шул ук вакытта түләү буенча шартлар төгәл рәвештә тәкъдим ителергә тиеш. Шулай итеп, Дәүләт оборона заказы өлкәсендә тикшерү буенча федераль монополиягә каршы хезмәтнең 27.04.2015 № КГОЗ-453/15 карарында Россия Федерациясенең сатып алулар өлкәсендә контракт системасы турында законнарны бозу турында шикаятен карау нәтиҗәләре буенча «Заказчы әлеге дәүләт контры бәясеннән 30% ка кадәр аванслы түләүгә хокуклы» дыгы баса.
- Заказчының контракт үтәлешен тәэмин итү сыйфатында кертелгән акча акчаларын тәэмин итүчегә (подрядчикка, башкаручыга) кайтару сроклары турында мәҗбүри шарт.
Мәҗбүри рәвештә контрактка сатып алуның идентификацион коды кертелә. Россия икътисадый үстерү Министрлыгының 10.03.2016 № Д28и-623 хатында билгеләнгәнчә, № 44-ФЗ Законның 23 статьясындагы нигезләмәләргә күрсәтелгәнчә, сатып алулар планында, план-графикада, сатып алуны гамәлгә ашыру турында хәбәр итүдә, ябык ысулда гамәлгә ашырыла торган тәкәргә чакыруда, сатып алу турында документларда, контрактта, контрактта, шулай ук күрсәтелгән законда каралган башка документларда да шундый документларның үзара бәйләнешен тәэмин итә. Шул ук вакытта сатып алуның идентификацион коды контракт шартларына карамый.
Югары белдерелгәннәр нигезендә, документның исеме «килешү» яки «контракт» белән контракт системасы турында закон өчен юридик әһәмияткә ия түгел, килешүләргә кулланыла торган РФ МК нормалары, әгәр № 44-ФЗ законда башка каралмаса, контрактларга да кулланыла.
